ေ၀သာလီ
Vaishaliေ၀သာလီသည္ အိႏၵိယနုိင္ငံ၏ အလြန္ေရွးက်ေသာ(ပရစီန)သမုိင္း၀င္ေရွ႔ေဟာင္းၿမီဳ႔တစ္ၿမီဳ႔ၿဖစ္ခဲ့ေလသည္။
ဗုဒၶဘာသာစာေပက်မ္းမ်ားတြင္ ဤၿမီဳ႔၏သမုိင္း၀င္ေနရာမ်ားႏွင့္ ၾကီးမားၿမင့္မားသည့္က်ဥ္ေက်းမွူ႔ထုံးတမ္းစဥ္
လာမ်ားကုိ အႏွံ႔ေရးသားေဖာ္ၿပထားသည္။ ခရစ္မေပၚမိ (၆)ရာစုႏွစ္မ်ားတြင္ ဤၿမီဳ႔သည္အလြန္တရာစည္ပင္
သာယာၾကြယ္၀ခဲ့သည့္ ၿမီဳ႔တစ္ၿမီဳ႔ၿဖစ္ၿပီး လိစၦ၀ီဂဏမင္းမ်ား၏ ရာဇာဌာနီ(ၿမီဳ႔ေတာ္)ၿဖစ္ခဲ့ဘူးသည္။ေ၀သာလီ
ၿမီဳ႔၏ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားမွဴ႔တုိ့၏အဓိကအေၾကာင္းမွာရွင္ေတာ္ၿမတ္ဗုဒၶပင္ၿဖစ္သည္။အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္
ၿမတ္ဗုဒၶသည္ေ၀သာလီ၌ ၿမင့္ၿမတ္သည့္တရားတုိ့ကုိ ေဖာ္က်ဴးထုတ္ေဖာ္ေဟာေပးခဲ့သည့္အေၾကာင္းတုိ့ေၾက
ာင့္ပင္ၿဖစ္သည္။ထုိအၿပင္ေ၀သာလီၿမီဳ႔၏ ဒုတိယအေရးၾကီးမားမွဴ႔မွာဤၿမီဳ႔၌ ဂ်ိန္း ဘာသာ၀င္တုိ့၏(၂၁)ၾကိမ္
ေၿမာက္ ၾတီ႔ထံကရ(ဘုရား)မဟာ၀ိဟာရသည္ေမြးဖြားခဲ့ဘူးသည့္အေၾကာင္းတုိ့ေၾကာင့္လည္းၿဖစ္သည္။
ခရစ္သကၠရာဇ္ ၆၃၅ ခုႏွစ္တြင္တရုတ္ဘုန္းၾကီးဟုေယ(န္)ရွန္းသည္ ေ၀သာလီၿမီဳ့ကုိ လာေရာက္ဖူး
ေၿမာ္သည့္အခ်ိန္ကာလတြင္ ၿမီဳ႔ေတာ္မွာ ပ်က္သုန္းေနၿပီးၿဖစ္၍ လူသူကင္းမဲ့ေနသည့္အရပ္ၿဖစ္ေနေၾကာင္းကုိ
ေတြ့ရေၾကာင္း၎၏မွတ္တမ္း ခရီးသြားမွတ္တမ္းမွာ မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့သည္။ ၎မွတ္တမ္းအရ၊တခ်ိန္က
အင္မတန္ၾကြယ္၀စည္ပင္သာယာခဲ့သည့္အရပ္၌ အစုစုလုိက္ရွိေနေသာဆင္းရဲႏြမ္းပါးေနသည့္လယ္ယာလုပ္
ကုိင္သူတုိ့၏တဲမ်ားရွိေနေၾကာင္းကုိသာေတြ႔ရွိခဲ့ရပါေၾကာင္းဒုိင္ယာရီမွတ္တမ္း၌ေရးသားထားေၾကာင္းကုိေလ့
လာေတြ႔ရွိခဲ့ရပါသည္။တရုတ္ခရီးသည္၏ထုိမွတ္တမ္းကုိအေၿခခံ၍ဦးစြာပထမ(Gen.Cunnigham)ကေ၀သာ
လီၿမီဳ႔ေဟာင္းတည္ရွိခဲ့ရာေနရာကုိဘိဟာၿပည္နယ္ ဗႆပ ႏွင့္ကုိလၳဳအာရြာ(ဗခီးရရြာ)နားရွိဗုဒၶႏွင့္သက္ဆုိင္
ေနသည့္ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ား၏အၾကြင္းအက်န္မ်ားကုိေထာက္ရွဴ႔ကာသတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္။ထုိေနရာသည္
ဂႏၵကၿမစ္၏အေရွ႔အရပ္၌တည္ရွိလွ်က္ရွိသည္။ေ၀သာလီၿမီဳ႔ေဟာင္းသည္ လက္ရွိ မုဇဖၹရပူ(ရ္)ၿမီဳ႔မွ ကီလုိမိ
တာ ၄၀ အကြာ၊ေတာင္အရပ္ႏွင့္ ဟာဇီပူ(ရ္)ၿမီဳ႔မွ ၃၅ ကီလုိမိတာအကြာ၊အေရွ့အရပ္တြင္တည္ရွိခဲ့သည္။ၿပည္
တြင္းၿပည္ပမွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အေတာ္မ်ားမ်ားတုိ့မွာဧကရာဇ္ဘုရင္မင္းၿမတ္ မဟာရာဇာအေသာက၏ထီးနန္း
စုိက္ခဲ့ရာ ပါဋလိပုတၱ(လက္ရွိဘိဟာၿပည္နယ္ရဲ့ၿမီဳ႔ေတာ္ ပတနား) ၿမီဳ႔မွ ဂဂၤါၿမစ္၏ တဘက္ကမ္း ၄၅ ကီလုိမိ
တာအကြာအေ၀းတြင္တည္ရွိလွ်က္ရွိသည့္ နာဂရၿမီဳ႔ကုိေ၀သာလီၿမီဳ႔ေဟာင္းဟူ၍သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ဤ
ၿမီဳ႔ကေလးကုိ ဗြိ ေအ ဆာမိတ္ (V.A.Smith)အမည္ရွိေရွးေဟာင္းသုေတသီတစ္ဦးကအကုီးအကားမ်ားၿဖင့္
ေ၀သာလီၿမီဳ႔ေဟာင္းေနရာဟုသတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ထုိသတ္မွတ္ခ်က္ကုိေထာက္ရွဴကာ ဘိဟာၿပည္နယ္အစုီးရ
သည္္ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ဤၿမီဳ႔ကေလးကုိ ေ၀သာလီဟူ၍ နာမည္(အမည္)သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ ထုိသုိ့ေ၀သာ
လီဟုအမည္ၿပန္သတ္မွတ္ေပးၿခင္းသည္ဗုဒၶၿမတ္စြာဘုရား၏ ေ၀သာလီၿပည္အေပၚထားခဲ့သည့္ သဒၶါၾကည္နူး
မူ႔ကုိၿပန္လည္ေဖာ္ထုတ္လုိက္သည့္စိတ္ဆႏၵမ်ားလည္းပါ၀င္ပါသည္။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ဤေနရာ၏အေရးပါ
ပုံကုိေဖၚထုတ္လုိက္သည့္စိတ္ဆႏၵၿဖင့္ ေ၀သာလီဇနပဒဟူ၍ၿမွင့္တင္ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ၿပီး သက္ဆုိင္ရာအစုီး
ရရုံးမ်ားကုိဟာဂ်ီပူရ္ၿမီဳ႔၌ စုိက္ထူထားသည္။ ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္မ်ား၏အလုိအရ ေ၀သာလီၿမီဳ႔ကုိ လိစၦာ၀ီမင္း
ႏြယ္တုိ့က တည္ေထာင္သည္ဟုဆုိ၏လိစၦာ၀ီအႏြယ္တုိ့၏မိသားစုအဖြဲ႔၀င္မ်ားအဆက္မၿပတ္လူဦးေရထူထပ္
လာသည္ႏွင့္အမွ် ထုိၿမီဳ႔ကုိ ၃ ၾကိမ္ တုိင္တုိင္ တုိးခ်ဲ႔တည္ေဆာက္ခဲ့ရသည္ဟုဆုိသည္။ယင္းသုိ့တုိးခ်ဲ႔တည္
ေဆာက္ရသည့္အတြက္ေၾကာင့္လည္းေ၀သာလီဟုေခၚေ၀ၚခဲ့ရသည္ဟုလည္းဆုိထားေၾကာင္းစာေပက်မ္းဂန္
မ်ားတြင္ေတြ႔နုိင္သည္။ ေနာက္ယူဆခ်က္တခုမွာ"ဗဆာယ"ရြာနားမွာ ေရွးေဟာင္းကုန္ၿပင္ေၿမေနရာတစ္ခုရွိ
သည္၊ယင္းေနရာကုိ ရာဇာ၀ိသာလဂဃ တနည္းအားၿဖင့္အဓိပၸါယ္ရေသာ ၀ိသလမင္း၏ ခံတပ္ဟုေခၚသည္
ထုိအခ်က္ကုိအေၿခခံကာ၀ိသလမင္းက ေ၀သာလီၿမီဳ႔ကုိ တည္ခဲ့ေၾကာင္းေၿပဆုိ ယုံၾကည္ၾကသူမ်ားလည္းရွိ
ၾကသည္။ ပုရထာ စာေပမ်မ္းဂန္မ်ားတြင္လည္း ၀ီသလမင္းအေၾကာင္းထုတ္ေဖၚေရးသားထားေၾကာင္းကုိ
ေတြ႔ရွိရပါသည္။ယၡဳအခ်ိန္တြင္ဗုဒၶႏွင့္ စပ္ဆုိင္သည့္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းပစၥယမ်ားကုိ ႏွစ္မ်ီဳးႏွစ္စားခြဲၿခား၍
ေတြ႔ၿမင္နုိင္သည္။ လက္ရွိ ေ၀သာလီၿမီဳ႔ေရွ့၌ တည္ေဆာက္ထားေသာ နုိင္ငံေတာ္ၿပတုိက္တစ္ခုရွိသည္။ယင္း
ၿပတုိက္အေဆာက္အဦးေရွ႔တြင္ ပုသဗကရဏီ(ေရကန္)တကန္တည္ရွိသည္။ထုိေရကန္ကုိေလးဘက္ေလး
(ေ၀သာလီရွိအေသာကေက်ာက္တုိင္တြင္အမွတ္တရ)
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ။
.......................................................
ထပ္ဆင္႔တင္ျပသူ အရွင္သုစိတၱ ( မာဂဓတကၠသိုလ္ -ဂယာ-အိႏိၵယ)
No comments:
Post a Comment